مراسم عروسی،نقطه عطفی در زندگی هر فردی است.روزی که دو قلب به هم می‌پیوندند و سفری مشترک را آغاز میکنند.این روز،سرشار از شور و شادی، عشق و امید است و خاطرات آن تا ابد در ذهن زوجین و مهمانان حک می‌شود.آداب و رسوم عروسی در فرهنگ‌ها و ملل مختلف،متفاوت هستند،اما در تمام آن‌ها،هدف نهایی،جشن گرفتن پیوند دو انسان و آرزوی خوشبختی برای آن‌هاست.در ایران،مراسم عروسی از مراحل مختلفی تشکیل می‌شود و هرکدام آداب و رسوم خاص خود را دارند.بر همین اساس آشنایی با رسوم سنتی شب عروسی خالی از لطف نیست.در ادامه قصد داریم به طور اختصار به معرفی سنت‌های عروسی در نقاط مختلف ایران بپردازیم.
در بسیاری از فرهنگ‌ها،رسوم و سنت‌های خاصی برای جشن عروسی وجود دارد که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده‌اند.آشنایی با رسوم سنتی شب عروسی به زوجین جوان کمک می‌کند تا شروعی خاطره‌انگیز و شاد برای زندگی مشترک داشته باشند.رسوم سنتی شب عروسی، بخشی از فرهنگ و هویت هر جامعه هستند.امروزه انجام مراسمات سنتی عروسی در اماکنی مانند باغ تالارها بسیار کم شده،اما در منطقه غرب تهران،اکثر باغ تالارهای شهریار امکان برگزاری سنت های عروسی را برای زوجین فراهم میکنند.شنایی با رسوم سنتی شب عروسی،به حفظ و انتقال فرهنگ به نسل‌های آینده کمک می‌کند.
خواستگاری،اولین قدم برای شروع زندگی مشترک
در فرهنگ و رسوم سنتی شب عروسی ایرانی،مجلس خواستگاری به عنوان گامی مهم در مسیر ازدواج شناخته می‌شود.جلسه‌ای رسمی که در آن،دو خانواده به طور رسمی با یکدیگر آشنا شده و زمینه آشنایی بیشتر دختر و پسر برای شروع زندگی مشترک فراهم می‌شود.در این جلسه، خانواده‌ها فرصتی برای شناخت فرهنگ و رسوم یکدیگر پیدا میکنند.علاوه بر این خواستگاری،فرصتی برای دختر و پسر است تا در فضایی رسمی و با نظارت خانواده‌ها،با یکدیگر صحبت کرده و شناخت عمیق‌تری از خصوصیات اخلاقی،علایق و سلایق هم پیدا کنند.در جلسات خواستگاری،مسائل مهمی مانند مهریه، شروط ضمن عقد، محل زندگی و سایر موارد مربوط به زندگی مشترک مورد بحث و گفتگو قرار گرفته و تا حد امکان، توافقات لازم انجام می‌شود.
بله برون
مراسم بله برون،گامی مهم پس از خواستگاری و پیش از عقد و جشن عروسی محسوب می‌شود و فرصتی برای صحبت‌های نهایی و توافقات بین دو خانواده است.به طور معمول مراسم بله برون در منزل عروس و با حضور بزرگترها و اقوام نزدیک دو خانواده برگزار می‌گردد.در این مراسم، پس از پذیرایی و گفتگوهای اولیه،صحبت‌های جدی‌تر در خصوص مهریه،شروط ضمن عقد، محل زندگی و سایر مسائل مربوط به ازدواج آغاز می‌شود.
مراسم عقد،رسمی و قانونی شدن ازدواج
مراسم عقد،نقطه عطفی در مسیر زندگی هر زوجی است.این آئین، به ازدواج رسمیت می‌بخشد.برگزاری این مراسم، آداب و رسوم خاص خود را دارد که از دیرباز در فرهنگ ایرانیان نهادینه شده است.سفره عقد،با نمادهای پربرکتی همچون قرآن،آینه و شمعدان،نان و پنیر و سبزی،تخم مرغ، سکه،شیرینی و… تزیین می‌شود.امروزه،تنوع بسیاری در نحوه برگزاری مراسم عقد،از جشن‌های باشکوه در باغ تالارهای مجلل تا عقدهای ساده و صمیمی در محضر یا منزل،وجود دارد.
حنابندان
در میان آداب و رسوم سنتی شب عروسی ایرانی،حنابندان جایگاه ویژه‌ای دارد.این رسم دیرینه که از دیرباز در فرهنگ ایرانیان نهادینه شده،به عنوان یکی از زیباترین و خاطره‌انگیزترین بخش‌های جشن ازدواج شناخته می‌شود. حنابندان،آئینی سرشار از شور و شادی است که در آن،عشق و تعهد زوج جوان با نمادی از خوش‌یمنی و برکت،گره می‌خورد.در این جشن حنای مزین شده با شمع و گل، به عنوان نمادی از عشق،بر دستان عروس و داماد گذاشته می‌شود.حنابندان، جشنی شاد و پرنشاط است که یک یا دو شب قبل از عروسی،در خانه‌ی پدر و مادر عروس برگزار می‌گردد.در این مراسم، زنان و دختران خانواده دور هم جمع می‌شوند و با استفاده از حنا،نقش‌هایی را روی دست و پای عروس(در برخی اقوام عروس و داماد) رسم میکنند.ریشه این رسم به باورهای کهن ایرانیان باز می‌گردد.حنا،گیاهی با خواص شفابخش و رنگ نارنجی خوش‌رنگ،سمبل شادمانی،برکت و دفع شر و بلا بوده است.
پاتختی
ریشه پاتختی به دوران باستان باز می‌گردد.در آن زمان،پس از مراسم عقد و عروسی،خانواده و دوستان برای کمک به زوج جوان در تهیه جهیزیه و لوازم زندگی،هدایایی را به آن‌ها تقدیم می‌کردند.این رسم به مرور زمان تکامل یافته و امروزه به جشنی تبدیل شده که برای تبریک آغاز زندگی مشترک و آرزوی خوشبختی برای زوج جوان برگزار می‌شود.در برخی مناطق،این جشن در اولین روز پس از عروسی و در برخی دیگر،چند روز بعد از آن برگزار می‌شود.آداب و رسوم پاتختی نیز در نقاط مختلف ایران متفاوت استاما به طور کلی،این جشن در خانه پدر یا مادر عروس برگزار و فقط زنان در آن حضور دارند. در این مراسم،عروس خانم بر روی تخت یا صندلی مخصوصی می‌نشیند و مهمانان به او هدیه می‌دهند.هدایای پاتختی به طور معمول شامل لوازم زندگی،پول نقد،طلا و جواهر می‌شود.
جشن عروسی
مهم‌ترین و اصلی‌ترین رویداد در بحث آشنایی با رسوم سنتی شب عروسی،جشن عروسی است.برگزاری جشن عروسی شامل مراحل مختلفی از جمله انتخاب مکان و زمان برگزاری،تهیه لباس و لوازم عروسی،انتخاب تم و دیزاین،برنامه‌ریزی برای پذیرایی و … می‌شود.زوج‌های جوان می‌توانند با توجه به سلیقه و بودجه خود،جشنی ساده یا باشکوه و مجلل برگزار کنند.
- بریدن کیک عروسی یکی از رسوم رایج در جشن عروسی است.زوج جوان با بریدن کیک،اولین قدم مشترک خود را در زندگی زناشویی برمی‌دارند.
- پرتاب دسته گل عروس چند سالی است که در ایران مرسوم شده است.این رسم به این گونه است که عروس در انتهای جشن عروسی،دسته گل خود را به سمت مهمانان مجرد پرتاب می‌کند.گفته می‌شود کسی که بتواند دسته گل را بگیرد،به زودی ازدواج خواهد کرد.
- پس از عروسی نوبت به سفر ماه عسل می‌رسد.ماه عسل سفری است که زوج جوان پس از جشن عروسی به آن می‌روند.این سفر فرصتی برای زوج جوان است تا با یکدیگر خلوت کنند و از آغاز زندگی مشترک خود لذت ببرند.
پاگشا آخرین مرحله از رسوم سنتی شب عروسی
پاگشا،جشنی است که به منظور استقبال از زوج جدید و آرزوی خوشبختی برای آن‌ها، توسط اقوام و نزدیکان برگزار می‌شود.در این مراسم،پای زوج برای اولین بار پس از جشن عروسی،به منزل میزبان باز می‌شود و به نوعی،رسمیت یافتن زندگی مشترک آن‌ها به اطلاع دیگران می‌رسد.زمان برگزاری پاگشا،در اقوام و فرهنگ‌های مختلف،متفاوت است.در برخی موارد، این مراسم پس از بازگشت از سفر ماه عسل و در برخی دیگر،پس از گذشت چند روز از عقد یا عروسی برگزار می‌شود.مراسم پاگشا،با آداب و رسوم خاصی همراه است.تزیین منزل،پذیرایی از مهمانان،هدیه دادن به زوج جدید و رد و بدل کردن شادباش،از جمله این رسم و رسومات هستند.
